De auteurs? Wie zijn ze?
Scenarioschrijvers of regisseurs voor onze sector bijvoorbeeld, maar ook auteurs van liedjesteksten, boeken, software, apps en games ... Elk van hen is rechthebbend.
De rechthebbenden? Wie zijn ze?
Alle auteurs natuurlijk, maar ook op het gebied van zogenaamde naburige rechten, artiesten (muzikanten en acteurs), producenten (van fonogrammen en films) en omroepen.
Waar hebben ze recht op?
De bescherming van hun creaties (auteurs) en hun uitvoeringen (artiesten, producenten en omroepen).
Welke bescherming?
Die van hun werken (auteurs) en hun uitvoeringen (artiesten - uitvoerende kunstenaars), hun vastleggingen (producenten) en hun uitzendingen (omroepen).
Meer specifiek:
- Voor een auteur: het scenario of de muziek van een film of een serie, de tekst of de muziek van een lied. In digitaal: alle elementen gemaakt van een software, een applicatie (of 'app 'of een spel), ...
- Voor een uitvoerend artiest: de uitvoering van een acteur die een rol speelt in een serie, een film, een kortfilm, ...
- Voor een audiovisueel producent of een platenmaatschappij (die de nodige rechten van de betrokken auteurs of artiesten heeft verkregen): de eerste vastlegging van de film of het fonogram (master).
Wat houden die rechten in?
De exploitatie van de creaties en uitvoeringen in kwestie genereert rechten, waarvan een deel verplicht terugvloeit naar de auteur en de uitvoerder. Verplicht, waarom? Dankzij de wetgeving op het auteursrecht en de naburige rechten, vastgelegd in een specifieke wet uit 1886, bijgewerkt in 1994, uiteindelijk gewijzigd en opgenomen in het Boek XI van het Wetboek van economisch recht in 2014. Het zijn de beheermaatschappijen die deze rechten gezamenlijk innen.
Deze door het collectieve beheer verzamelde rechten moeten worden onderscheiden van de vergoeding die wordt betaald door de partij die zich bezighoudt met de exploitatie (bijvoorbeeld de producent) betreffende de overdracht van de auteursrechten of de naburige rechten van de betrokken auteurs of uitvoerende kunstenaars.
Wat zegt die wetgeving?
- Dat deel van de rechten (het zogenaamde 'vergoedingsrechten') kan niet worden overgedragen (aan een uitgever, producent of aan andere derden - natuurlijke of rechtspersonen), omdat dit deel de compensatie inhoudt die door de wetgever is toegekend. Deze onoverdraagbare rechten worden verplicht geïnd en verdeeld onder de begunstigden via een auteursrechtenorganisatie.
- Dat een ander deel van de rechten (bekend als 'exclusieve rechten') kan worden toegewezen aan een producent of andere derde personen of entiteiten.
Officieel geaccepteerde auteursrechtenorganisaties zijn dus verantwoordelijk voor het innen en verdelen (betalen) van de vergoeding aan de begunstigden; op voorwaarde dat deze laatstgenoemden zijn aangesloten bij een of meer van hen. Dit naargelang de situatie.
In België zijn er verschillende organisaties, afhankelijk van de aard van de betrokken rechthebbenden.
Welke auteursrechtenorganisaties zijn er?
- PlayRight int en verdeelt de naburige rechten van uitvoerende kunstenaars en performers met betrekking tot hun artistieke prestaties, ook die als acteur, danser muzikant.
- SABAM int en verdeelt de inkomsten uit de auteursrechten van - onder andere - muzikale en audiovisuele werken.
- SACD / Scam int en verdeelt de auteursrechten met betrekking tot audiovisuele werken (film, TV en radio) en live performance werken. Scam beheert de rechten met betrekking tot de documentaire, film en radio, literatuur, strips, illustraties en multimedia.
- JAM int en verdeelt het auteursrecht gerelateerd aan artikelen geschreven door journalisten.
- BAVP neemt het innen van naburige rechten voor de audiovisuele producenten op zich.
- SIMIM / Imagia verzamelt en verdeelt de naburige rechten toekomend aan producenten van muziek en videoclips.
De rechten op vergoeding geïnd en verdeeld in België (en in andere Europese landen) zijn respectievelijk: het recht op billijke vergoeding, privékopie-recht en het openbaar leenrecht.
Deze organisaties zien er ook op toe dat de rechten van hun leden worden gerespecteerd en int in het buitenland, door wederkerigheidscontracten te sluiten met zusterorganisaties wereldwijd.
Rechten buiten het collectieve beheer
Buiten het collectief beheer, betreden we het gebied van de exclusieve overdraagbare rechten die (geheel of gedeeltelijk) kunnen worden toegewezen aan derden (bijvoorbeeld aan een producent of uitgever).
Het gemeenschappelijke punt van deze derden is dat zij, volgens de gesloten overeenkomsten, een commerciële exploitatie zullen uitvoeren en bepaalde rechten op werk moeten verwerven: een goed voorbeeld is het ‘publieke mededelingsrecht' dat toebehoort aan de auteur of uitvoerder, die het kan overdragen of toewijzen. Hierdoor wordt een producent van series of een platenmaatschappij bijvoorbeeld in staat gesteld die producties beschikbaar te maken via radio, televisie, internet , ..
Goed om te weten
Wanneer men besluit om creaties (werken) of diensten te koppelen aan een producent of een uitgever, is het essentieel om de voorwaarden te stipuleren waaronder die dan worden geëxploiteerd. Daarom wordt elke overdracht of overdracht van rechten uitsluitend schriftelijk bewezen en is het noodzakelijk hiervoor een contract af te sluiten, in elk geval vóór enige exploitatie plaatsvindt.
Overdraagbare of toewijsbare rechten vervangen op geen enkele manier rechten waarvan het beheer wettelijk is gereserveerd voor collectieve beheersmaatschappijen. Zorg er dus voor dat je jouw rechten beschermt, in welk gebied die zich ook bevinden of kunnen bevinden, en voor elk gebruik dat van jouw creaties wordt of zal worden gemaakt.
Om de rechten te kunnen innen die onderhevig zijn aan collectief beheer, moet je elk werk en elke prestatie of uitvoering aangeven bij de juiste beheersmaatschappij(en), bij voorkeur vóór elke verspreiding en/of exploitatie.
Hetzelfde geldt voor de onderhandelingen over en de ondertekening van elk contract zonder welke, volgens de wetgeving inzake auteursrechten en naburige rechten, geen exploitatie door derden mogelijk is. Het is beter om het op tijd te doen...