Duaal leren in de digitale sector

In 2021 startte de Erasmushogeschool Brussel (EHB) een ESF-traject om te onderzoeken hoe duaal leren kan worden geïmplementeerd in hogeschoolopleidingen. mediarte ging in gesprek over duaal leren in de digitale sector met Jan Van Caneghem, docent Design, Multimedia en Communicatietechnologie en Tom Hameeuw, mede-oprichter van The Pack en deelnemer van één van de proefprojecten rond duaal leren.

De proeftuinen van de Erasmus Hogeschool

Wat is het verschil tussen een duaal leertraject en een stage? 

Jan Van Caneghem: “Duaal leren betekent dat je de leerdoelstellingen van je opleiding opdeelt in twee paden waarbij een deel op de werkvloer plaatsvindt en een deel op de campus. Bij een stage hebben studenten vooraf al kennis verworven. Ze kunnen dan bijvoorbeeld in PHP, Dot Net, React of Angular programmeren. Of front-end development doen en hun kennis effectief inzetten op de werkvloer. Uiteraard zullen ze hun competenties tijdens een stage nog verdiepen en in de praktijk omzetten. Bij een duaal leertraject daarentegen kan het zo zijn dat iemand nog nooit met React gewerkt heeft en dat hij dit binnen het bedrijf zal leren. De finaliteit van het traject binnen dat bedrijf is dan dat de student React onder de knie krijgt. Dat betekent dat de onderneming een stukje van de onderwijsfunctie overneemt. Uiteraard gebeurt dat in samenspraak met de onderwijsinstelling.”

Duurt een duaal leertraject een volledig jaar? 

Jan: “Dat hangt er vanaf. Het kan zijn dat je parallel werkt tijdens een duaal leertraject, dat je tegelijk bepaalde competenties aanleert op de werkvloer en andere op de campus. Het kan ook zijn dat je eerst bepaalde competenties op de campus aanleert en daarna pas aanvullende competenties op de werkvloer.”

“Wat wij nu uittesten zijn micro placements. Hierbij ga je zeer specifieke competenties aanleren op de werkvloer. We werken hiervoor met korte looptijden, een vier- of vijftal dagen per track. Zo kunnen in één opleidingsonderdeel van twaalf weken drie tracks plaatsvinden op de werkvloer. Het voordeel van micro placements is dat die makkelijk te organiseren zijn zonder te veel invloed op het curriculum en het jaarlijks lesprogramma.”

Nieuwe technologieën maken zo snel opgang dat ze beter worden aangeleerd in bedrijven dan door docenten die nieuwe trends volgen.

Waarom is inzetten op duaal leren zo belangrijk? 

Jan: “Onze opleiding ‘Multimedia & Creatieve Technologie’ is onderhevig aan een snel veranderende technologische wereld, waarin nieuwe technologieën zo snel opgang maken dat ze vaak beter worden aangeleerd in bedrijven die ze meteen inzetten dan door docenten die nieuwe trends volgen.”

“Daarnaast willen we met zo'n duaal leertraject op termijn natuurlijk inspelen op de trend van levenslang leren. Zo kunnen we opleidingen meer modulair gaan opbouwen, waardoor mensen kunnen instappen voor bepaalde modules. Een bijkomend effect kan zijn, dat we meer zij-instroom krijgen. Mensen die anders moeilijk toegang vinden, krijgen door duale leertrajecten toch toegang tot het hoger onderwijs.”

Duaal leren is reeds ingeburgerd voor het technisch en beroepsonderwijs. Voor het hoger onderwijs is dit een relatief nieuwe methode. Zijn er verschillen in aanpak?

Jan: “Binnen technisch en beroepsonderwijs heeft duaal leren een meer uitvoerende functie. Wat wij doen is bedrijven een onderwijsfunctie geven, in samenspraak met de hogeschool. We kijken welke technologieën bedrijven beter kunnen aanleren en welke technologieën wij als hogeschool onderwijzen. De persoon die bij ons Front-end geeft is bijvoorbeeld meer thuis in Angular en minder in React. Dan zoeken we een track binnen een bedrijf dat gespecialiseerd is in React.” 

“Maar onze trajecten gaan niet enkel over technologische competenties. We houden ook rekening met soft skills die we kunnen meegeven op de werkvloer. Als het gaat over communicatie, het verdedigen of verantwoorden van voortgang-processen in een project of meetings bij bedrijven, dan worden die skills ook beter aangeleerd op de werkvloer.”

Hoe gaan jullie te werk?

Jan: “We hebben een aantal bedrijven onderzocht en bekeken hoe zo'n duaal leertraject eruit kan zien. Zo hebben we blueprints ontwikkeld voor drie opleidingsonderdelen: Front-end Development, VR en Design en tenslotte User Interface Design. Daarvoor gaan we nu eerste proeftuinen, korte experimenten met werkgevers, opzetten in het tweede semester die we achteraf gaan evalueren.” 

“In die proeftuinen gaan we steeds een aantal studenten een deel van de competenties laten verwerven op de werkvloer. We willen dat in een veilige omgeving doen en zorgen dat de leerdoelstellingen behaald worden.”

Het belangrijkste is dat studenten versterkt op de arbeidsmarkt terechtkomen. Enerzijds door competenties, anderzijds door een beter zelfbeeld en meer zelfvertrouwen.

Wat is eigenlijk de reden voor een onderneming om hieraan deel te nemen?

Jan: “Ondernemingen merken ook dat alumni een basis hebben, maar nog niet ver genoeg staan om meteen inzetbaar te zijn. Op die manier kunnen we de studenten maar ook ondernemingen versterken. Als je ziet dat bedrijven zelf vandaag intern academies opzetten omdat ze voelen dat daar een tekort is, dan komen we daar met duale leertrajecten aan tegemoet. Zo zorgen we er samen voor, dat alumni de nodige kennis en competenties hebben om meteen aan de slag te gaan.”

“Het belangrijkste is dat studenten versterkt op de arbeidsmarkt terechtkomen. Enerzijds  door competenties, anderzijds door een beter zelfbeeld en meer zelfvertrouwen.”

Duaal leren bij The Pack

Wat houdt de samenwerking tussen ‘The Pack’ en de Erasmushogeschool in? 

Tom Hameeuw: “We kennen de hogeschool al lang en op een gegeven moment zagen we dat in hun opleidingen ook Unity werd gebruikt, naast motion graphics en 3D. Wat wij een interessant parcours vinden omdat je dan studenten krijgt die een redelijk brede vorming hebben. We zijn dan met met EHB beginnen praten over wat wij interessant vinden als bedrijf om te kijken of er wisselwerkingen mogelijk zijn tussen studie en de werkvloer. Op die manier worden studenten al sneller betrokken in echte projecten. Dat hoeft niet direct in een commerciële context te zijn, maar bijvoorbeeld bij onderzoeksprojecten. Want ook wij voelen dat onze sector opnieuw enorm aan het evolueren is. Zoals de opkomst van virtual production. In plaats van de klassieke green key, ga je een acteur of presentator voor grote led-schermen zetten waarop onmiddellijk de backgrounds afgespeeld worden. Dat kunnen livebeelden zijn die op voorhand gefilmd zijn of 3D-beelden. Een eerste idee was om daar rond samen te werken en een testcase te organiseren die gebruikt kan worden door de hogeschool en door bedrijven.”

Voor ons als bedrijf is het uiteraard interessant om te zien wat de nieuwe technologieën zijn en hoe jonge mensen daarmee omgaan.

Wat missen jullie het meest bij afgestudeerden? 

Tom: “Voeling hebben met hoe het in een echt project loopt. De studenten zijn dikwijls mensen die al heel veel dingen gedaan hebben, op zichzelf of in kleinere groepjes. Maar ze missen de notie over hoe er effectief tijdens een productieproces wordt gewerkt. Daarnaast ook hoe ze hun werk moeten organiseren zodat een collega onmiddellijk kan overnemen als dat nodig is. Soms zit dat teamwork er al al in. Bij anderen ontbreekt dat nog en ik denk dat dat iets is dat tijdens een duaal leertraject kan worden aangeleerd.”

Het is een serieuze investering om duaal leren mogelijk te maken als bedrijf. Wat verwacht je in return? 

Tom: “Ongeveer tussen de 40 en de 50 procent van de mensen die bij ons werken, zijn  ingestroomd via een stage of een IBO-traject. Tijdens zo’n traject is het ook het bedrijf dat een deel van de  opleiding op zich neemt zodat iemand competenties verwerft en functioneert binnen het bedrijf. Al komen er bij duaal leren ook evaluaties kijken.” 

“Wij hebben er dus al ervaring mee en we kijken nu hoe we duaal leren gaan inpassen binnen de day-to-day operations van ons bedrijf. Wij hebben voor grotere projecten dikwijls een doorlooptijd van verschillende maanden. Om daar plots studenten in te passen die slechts bepaalde competenties moeten verwerven, is niet zo evident. Samen met Erasmus bekijken we daarom voor welke delen van een opdracht we studenten kunnen inschakelen met de nodige begeleiding en waarbij de scoop van hun opdracht toch uitgebreid genoeg is." 

"Ik ben blij dat deze stap wordt gezet via duale leertrajecten want wij vonden het dusver in België zo'n beetje een of-of verhaal. Je volgt een opleiding en daarna is er nog een stage. Ik denk dat het veel kan bijbrengen om een betere voeling te krijgen met hoe een job later echt zal zijn. En voor ons als bedrijf is het uiteraard interessant om te zien wat de nieuwe technologieën zijn en hoe jonge mensen daarmee omgaan. En uiteraard ook om potentiële medewerkers te leren kennen."

Wat zijn de risico’s van duaal leren?

Tom: “Je weet natuurlijk nooit op voorhand wat de uitkomst gaat zijn. Het is voor ons ook een avontuur. Er kunnen mensen met goede intenties binnenkomen die en cours de route merken dat het werk hen niet ligt of ze zich niet helemaal thuis voelen in een team. Dat gebeurt ook tijdens klassieke stages en dat is de grootste downside voor een bedrijf. Je investeert, maar je weet niet zeker hoe het uitdraait.”

Wat is er dan belangrijk om bij jullie te slagen?

Tom: “Naar mijn gevoel moet een student durven springen en opdrachten in handen nemen. Uiteraard kunnen we nooit verwachten dat een student of alumnus alle competenties al heeft. Anders zou je geen leertraject nodig hebben. Maar initiatief moet ook vanuit de student zelf komen. Dat is cruciaal voor een succesvol traject. Als ik denk aan de weinige trajecten die niet succesvol waren, lag het daar vaak aan. Wat ook kan is dat er op persoonlijk niveau geen match is. Maar dat was tot nu toe bij ons een absolute minderheid. De meeste IBO-trajecten die wij hebben afgelegd, waren heel positief.”