In bedrijven die weinig belang hechten aan diversiteit komt meer pestgedrag voor in de vorm van uitsluiting, ‘grappen’ die te ver gaan en racistische opmerkingen.
Het beste tegengif tegen pesten op het werk blijkt respect voor de verschillen tussen mensen en zoals de theorie van Deep Democracy aantoont zijn de wijsheid van de minderheid en tegenstellingen vaak de start voor een creatief proces. Daarbij worden verschillen niet geproblematiseerd of weggewerkt, maar worden ze gezien als wijsheid die de visie van de meerderheid kan verrijken.
In bedrijven die weinig belang hechten aan diversiteit komt dan ook meer pestgedrag voor in de vorm van uitsluiting, ‘grappen’ die te ver gaan en racistische opmerkingen.
Wanneer wordt er van pesten op het werk gesproken?
Of het nu met opzet gebeurt of niet, pesten bestaat uit gedragingen met als doel of gevolg dat:
- de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit van een persoon wordt aangetast
- de job van deze persoon in gevaar wordt gebracht
- een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd
Enkel als deze gedragingen -die tot uiting kunnen komen door gedrag, woorden, bedreigingen, handelingen, gebaren of eenzijdige geschriften- gedurende een bepaalde periode gebeuren, wordt dit beschouwd als pestgedrag.
Pestgedrag op de werkvloer komt vaker voor dan je zou denken.
Pestgedrag gaat ten koste van de werksfeer en de productiviteit van medewerkers en veelal vertrekken medewerkers die worden gepest uit een bedrijf. Wanneer je merkt dat er sprake is van pesterijen, is het daarom belangrijk om de oorzaak van het pestgedrag in kaart te brengen. Verder is het mogelijk om een non-discriminatieclausule in het arbeidsreglement op te nemen en een vertrouwenspersoon aan te stellen. Al is wellicht het belangrijkste dat er opnieuw contact wordt gemaakt tussen de persoon die gepest wordt en zijn of haar collega’s.
Plagen of pesten?
Uit de werkbaarheidsmonitor blijkt dat pestgedrag op de werkvloer vaker voorkomt dan je zou denken en dat 15% van de Vlaamse medewerkers zich sporadisch tot frequent gepest voelt op het werk. Dit kan gaan van onredelijk gedrag, zoals vernederen, kleineren of uitsluiten tot bedreigen. Het grote verschil met plagen bestaat erin dat pesten systematisch gebeurt en zich minstens één maal per week herhaalt gedurende een langere periode.
Plagen heeft in principe geen negatieve gevolgen voor het slachtoffer. Verder blijft het machtsevenwicht bij plagen gelijk en kan en mag de geplaagde nog voor zichzelf opkomen.
Wat zijn de oorzaken?
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, heeft pestgedrag niet zozeer te maken met het ‘slechte karakter’ van de pester of de ‘zwakke persoonlijkheid’ van het slachtoffer. Wel is er steeds sprake van bepaalde voedingsbronnen:
Werkstress
Medewerkers die aan hoge taakeisen moeten voldoen maar daarbij weinig autonomie genieten, lopen meer risico om te worden gepest. Het omgekeerde kan evenzeer gelden wanneer verveling en onderbelasting ruimte creëren voor pestgedrag.
Conflicten
Onschuldige en werkgerelateerde conflicten kunnen soms aardig uit de hand lopen en leiden tot een persoonlijke aanval. Wanneer dan het management bij het conflict wordt betrokken, schatten zij de zaak vaak verkeerd in en krijgt het slachtoffer vervolgens de schuld. In extreme gevallen neemt het management soms zelfs de vooroordelen tegen de persoon die gepest wordt over.
Organisatiecultuur
Een competitieve werkomgeving, een autoritaire probleemoplossingsstijl, beperkte inspraak, onduidelijke hiërarchische posities, een beperkte informatiedoorstroming en een tekort aan discussies over de taken en doelstellingen verhogen de kans op pesterijen.
Andere tips
- Bevorder de sociale relaties
- Zorg ervoor dat er weinig onderlinge competitie en een prettige sociale omgang zijn
- Hou de werkdruk acceptabel en geef medewerkers voldoende autonomie
- Let op signalen -zoals minder presteren of ziek worden- en volg deze goed op
- Zoek oplossingen voordat conflicten uit de hand lopen
- Vraag hulp aan experts als dit nodig is
Hoewel leidinggevenden een belangrijke verantwoordelijkheid dragen als het op pesten aankomt, blijken zij jammer genoeg de grootste oorzaak van pesterijen op het werk. Ruim 64% van de slachtoffers blijkt namelijk gepest te worden door hun leidinggevende. Om die reden is het essentieel om leidinggevenden bewust te maken van hun rol en de nodige training te voorzien.
In de eerste plaats is pesten het probleem van de gepeste medewerker die het plezier in het werk verliest, minder betrokken raakt, piekert, slecht slaapt of overspannen wordt. Echter kennen deze klachten eveneens een effect op de kwaliteit van het geleverd werk en heeft pesten op het werk ook effect op collega’s die er slechts getuige van zijn geweest. Ook zij gaan sneller op zoek naar ander werk. Daarbij betekent pestgedrag voor een bedrijf, naast een omgeslagen sfeer, ook een meerkost waardoor voorkomen van pesten op het werk zeker loont.
Wat zegt de wet?
Sinds 11 juni 2002 is de zogenaamde ‘pestwet’ van kracht die werkgevers verplicht om een preventiebeleid te voeren tegen pesten op het werk.
Bronnen: lumaxproducties.nl / Belgische Federale Overheidsdiensten / diversiteitwerkt.be / HRM en diversiteit
Meer weten?
Wil je meer lezen over Deep Democracy?